Maria Tadea Verdejo, XIX. mendeko nafar idazle nabarmendua
28/12/2023
María Tadea Verdejo Durán Cascanteko herri batean jaio zen, Nafarroan, 1830ean. Mendeko lehen idazleen artean nabarmendu zen, eta arrastoa utzi zuen literatura nazionalean eta emakumearen eskubideen aldeko borrokan.
Mallorcako Nuestra Señora de la Pureza ikastetxean ikasi zuen. Txikitatik erakutsi zuen idazketarako eta justizia sozialerako grina. "Corina" ezizenarekin, bere bidea jorratu zuen antzerkigile eta poeta gisa gizonek menderatzen zuten mundu literario batean.
Bere lehen argitalpena 1852an izan zen, "Oda a Su Majestad la reina doña Isabel II". Geroago, drama historikoak "Catalina Cornaro" argitaratu zuen, eta, bertan, ezarritakoa zalantzan jarri zuen. Azken obra honen eszenaratzea errebolta politikoek eta familiako beste kausa batzuek eten zuten.
Madrilera joateak aldaketa ekarri zuen bere bizitzan baina laster itzuli zen Zaragozara. Hiri horietan sortu zuen bere ondare literarioa, 1854an "La estrella de la niñez" argitaratuz. Gertrudis Gómez de Avellanedak aitzinsolatutako liburu honek sutsuki defendatzen zuen emakumeen heziketa bizitzako ezbeharren aurkako arma gisa.
Borroka feministaren alde, María Tadeak "La Mujer" astekaria sortu zuen. Horri esker, prostituzioaren aurka borrokatu zen, emakumeen hezkuntzaren alde egin zuen eta lanerako eskubidea defendatu zuen.
Tadea kolerak jota hil zen 1854an, 24 urte zituelarik. Hutsune bat utzi zuen mugimendu literarioan eta militantzia feministan. Bere ondarea ez zen ahanzturan geratu: "Biografía de la distinguetisa María Tadea Verdejo Durán" lana 1855ean argitaratu zen, bere heriotzaren ostean.
Gaur egun, bere ondareak bere horretan dirau, eta erreferentzia da XIX. mendeko literatura-munduan belaunaldi berrientzat, generoak eta denborak ezarritako oztopoekin sentsibilizatuago baitaude, eta beren garaiko erreferente gisa kokatzen baitute.